Na wybór tematu dzisiejszego wpisu zdecydowałam się w sposób niecodzienny. Podczas buszowania po odmętach internetu w bliżej nieokreślonym celu natknęłam się bowiem na zdjęcie przedmiotu, który zaciekawił mnie swoim wyglądem. Gdy zaś odkryłam jak się nazywa i w jaki sposób zostało wykonane, stwierdziłam że muszę o tym napisać. Tematem dzisiejszego wpisu jest więc… cynober!

Cynober (lub inaczej cynabaryt) jest rzadkim minerałem, w którego skład wchodzi niezwykle szkodliwy siarczek rtęci. Pomimo tego przez setki lat używano go na rozmaite sposoby. W sztuce używany jest jednak tylko w jednym celu – do tworzenia pigmentu. Sproszkowany cynober używa się do produkcji niezwykle intensywnego odcienia czerwieni, nazywanego vermilion lub chińską czerwienią.

O ile pierwszy tytuł nic mi nie mówi, o tyle druga nazwa skłoniła mnie do głębszych poszukiwań…

Chińczycy dość wcześnie, bo już w czasie panowania dynastii Song (960-1279), zdali sobie sprawę z tego, iż wykonywanie przedmiotów bezpośrednio z cynobru jest niezwykle szkodliwe. Jako naród niezwykle płodny w tworzeniu wynalazków opracowali technikę zmniejszającą zagrożenie zatrucia tym minerałem i pozwalającą na tworzenie pięknych,unikalnych dzieł. Technika ta nazywa się tsuishu i polega na pokryciu drewnianego przedmiotu (zwykle szkatułki lub elementu biżuterii) wieloma warstwami lakieru, do którego dodano wspomniany wyżej pigment – chińską czerwień. Takich warstw lakieru było najczęściej od 100 do 300 (co nota bene nie jest niczym szczególnym. Mamy przykłady wielu dzieł chińskich i japońskich z okresu 500-1700, które mają po 200-300 warstw lakieru!). Po nałożeniu każdej warstwy pozostawiano przedmiot do wyschnięcia na jeden dzień, a następnie lekko polerowano i nakładano kolejną.. Gdy zaś osiągnięto zamierzoną grubość, przystępowano do rzeźbienia w lakierze. Wykonany w ten sposób przedmiot w połączeniu z talentem artysty osiągał niesamowity efekt.

Lecz to bynajmniej nie koniec unikalnych cech cynobru! Wykonane z jego użyciem dzieła nie muszą mieć bowiem wcale koloru chińskiej czerwieni. Oczywiście jest to barwa oryginalna i najczęściej uzyskiwana lecz są przykłady przedmiotów, które mają zarówno czerwone jak i czarne elementy. Prawdziwym unikatem jest zaś przedmiot w kolorze czarnego cynobru. Oszałamiający!

Dzieła wykonane z użyciem cynobru są niezwykle pożądane przez kolekcjonerów. W przeciwieństwie do innych kategorii dzieł sztuki nie decyduje tu jednak czas wykonania lecz jego jakość. Najlepiej szukać dzieł stworzonych do wieku XVIII, jako że wiek XIX i XX charakteryzuje się rozwojem branży turystycznej i masowym tworzeniem cynobrowych dzieł o słabej jakości. Mało zachowało się także przedmiotów tego typu z płodnej artystycznie dynastii Ming (należy uważać na dzieła „datowane” na ten okres. Często są to falsyfikaty).  

Przedmioty tworzone z użyciem cynobru nadal są wykonane w Chinach. W ostatnich latach stały się popularną pamiątką dla turystów odwiedzających Azję. Są także importowane na cały świat jako prezenty.. Często obok klasycznych przedmiotów zawierających cynober możemy znaleźć niemal podobne w wyglądzie rzeczy z plastiku lub barwionej na czerwono żywicy. 

To tyle na dzisiaj. Jak się Wam podobają przedmioty wykonane w tej technice? Komentujcie! 😀

Agnieszka Gach